Sứ là gì? Khám phá đặc tính của sứ cùng Quà Tặng In Logo

Bạn có bao giờ tự hỏi liệu chiếc bát bạn đang dùng hay chiếc bình hoa trang trí trong nhà có phải là sứ thật sự hay không? Hầu hết chúng ta đều quen thuộc với cụm từ “gốm sứ” và thường gọi chung tất cả các vật dụng làm từ đất nung là như vậy. Tuy nhiên, sự thật là đồ gốm và đồ sứ là hai loại sản phẩm hoàn toàn khác biệt, cả về hình thức, chất lượng, và quy trình chế tác.

Bài viết này, Quà Tặng In Logo sẽ đưa bạn vào hành trình khám phá thế giới tinh tế của sứ là gì?, cách nó được tạo ra, và quan trọng nhất là cách để phân biệt gốm và sứ một cách chuẩn xác. Cùng tìm hiểu để trở thành người tiêu dùng thông thái và lựa chọn được những sản phẩm ưng ý nhất cho không gian sống của mình nhé!

Khái niệm sứ là gì? Thành phần cấu tạo

Sứ là gì?

Sứ là một loại vật liệu gốm mịn cao cấp, sở hữu độ bền vượt trội, thường được sử dụng rộng rãi để sản xuất các đồ dùng gia dụng, gốm nghệ thuật và trong cả công nghiệp. Sứ được chế tạo từ một loại đất sét trắng đặc biệt, tinh khiết, được biết đến với tên gọi cao lanh (Kaolin). Quá trình nung sứ diễn ra ở nhiệt độ rất cao, dao động từ 1200°C đến 1400°C trong lò nung. Nhờ nhiệt độ nung cao và sự biến đổi hóa học, sứ thành phẩm trở nên cực kỳ cứng, không thấm nước và có bề mặt trơn bóng, nhẵn mịn.

Nguyên liệu chính tạo ra đồ sứ

Để tạo ra một sản phẩm sứ hoàn hảo, người thợ gốm cần pha trộn các nguyên liệu làm sứ theo một tỷ lệ chuẩn xác:

• Đất sét cao lanh (Kaolin): Đây là thành phần cốt lõi, chiếm khoảng 40-60% tổng hỗn hợp. Cao lanh mang lại độ trắng và độ bền cho sản phẩm.
• Đất sét dẻo (Plastic clay): Thường chiếm 20-30%, được thêm vào để tăng độ dẻo và khả năng tạo hình cho hỗn hợp đất sét, giúp thợ gốm dễ dàng thao tác trong quá trình chuốt gốm hay nặn gốm.
• Thạch anh (Quartz): Chiếm khoảng 20-30%, thạch anh giúp tăng độ cứng và độ bền cơ học của sản phẩm sứ, giảm thiểu nguy cơ cong vênh sau khi nung.
• Tràng thạch (Feldspar): Với tỷ lệ 10-20%, fenspat đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nhiệt độ nung và giúp sản phẩm trở nên chắc chắn hơn, thúc đẩy quá trình thủy tinh hóa.
• Nước: Được thêm vào để tạo độ ẩm và độ dẻo cần thiết cho hỗn hợp, hỗ trợ quá trình định hình.
• Oxide kim loại (Metal oxides): Các oxit kim loại như oxit sắt (Fe2O3) tạo màu đỏ, oxit đồng (CuO) tạo màu xanh, oxit coban (CoO) tạo màu xanh dương, được sử dụng để tạo màu sắc đa dạng cho men và trang trí gốm sứ.
• Chất chống dính (Deflocculants): Giúp giảm độ nhớt của hỗn hợp, giúp dễ dàng hơn trong quá trình đổ khuôn.

Sứ có đặc điểm gì nổi bật?

Nhờ quá trình nung ở nhiệt độ cao và thành phần nguyên liệu tinh khiết, sứ sở hữu những đặc tính độc đáo mà không phải vật liệu nào cũng có:

• Khả năng chịu nhiệt cao (trên 1000°C): Đây là một trong những đặc tính nổi bật nhất của sứ, giúp chúng bền bỉ khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, như khi sử dụng trong lò vi sóng.
• Không dẫn điện, không phản ứng hóa học: Đặc tính này khiến sứ cách điện trở thành vật liệu lý tưởng trong ngành điện, và đảm bảo an toàn khi sử dụng đồ gia dụng chứa đựng thực phẩm. Sứ cũng có tính đề kháng cao với các chất hóa học.
• Độ bền nén và độ cứng cao: Mặc dù trông có vẻ mỏng manh, nhưng nhờ cấu trúc tinh thể của Mullite và Corundum hình thành ở nhiệt độ cao, sứ có sức bền cơ học ấn tượng.
• Chống mài mòn tốt: Bề mặt men bóng, mịn màng giúp sứ ít bị trầy xước và dễ vệ sinh.
• Không thấm nước (Độ hút nước gần như bằng 0): Đây là một điểm khác biệt lớn so với gốm, giúp sứ giữ vệ sinh và bền bỉ hơn.

Phân biệt các loại sứ như thế nào?

1. Sứ Dân Dụng (Household Porcelain)

• Đặc điểm: Đây là loại sứ quen thuộc nhất trong đời sống hàng ngày của chúng ta.
  • Thành phần và nung: Được làm từ cao lanh và các khoáng chất khác, nung ở nhiệt độ cao (khoảng 1200-1400°C), tạo ra sản phẩm có độ cứng, độ bền và độ trắng tốt.
  • Tính thẩm mỹ: Thường có lớp men bóng mịn, dễ vệ sinh, và an toàn khi tiếp xúc với thực phẩm. Các sản phẩm này chú trọng đến vẻ đẹp, sự tiện lợi và an toàn cho người dùng.
  • Tính chất: Khả năng chịu nhiệt tương đối tốt, có thể dùng trong lò vi sóng và máy rửa bát. Không thấm nước và không độc hại.

2. Sứ Kỹ Thuật (Technical Ceramics / Engineering Ceramics)

• Đặc điểm: Là loại sứ được phát triển để đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật cao trong các ngành công nghiệp chuyên biệt.
  • Thành phần và nung: Sử dụng các nguyên liệu tinh khiết hơn (như Zirconia, Alumina, Silica) và quy trình nung đặc biệt để đạt được các tính chất cơ học, nhiệt, và điện vượt trội.
  • Tính chất ưu việt:
    • Độ bền cơ học và độ cứng cực cao, chống mài mòn tốt.
    • Ổn định nhiệt xuất sắc, có thể chịu được nhiệt độ rất khắc nghiệt (trên 1500°C) mà không bị biến dạng.
    • Khả năng chống ăn mòn hóa học tốt.
    • Độ bền nén và độ bền uốn cao.

3. Sứ Cách Điện (Electrical Porcelain / Insulator Porcelain)

• Đặc điểm: Đây là một phân nhánh quan trọng của sứ kỹ thuật, được thiết kế đặc biệt cho mục đích cách điện trong ngành điện.
  • Thành phần và nung: Có thành phần và quy trình nung được tối ưu hóa để đạt tính chất điện tốt nhất.
  • Tính chất chính:
    • Khả năng cách điện tốt nhất: Ngăn chặn dòng điện chạy qua, đảm bảo an toàn cho hệ thống điện.
    • Điện áp đánh thủng cao: Khả năng chịu được điện áp rất lớn trước khi bị hỏng.
    • Dòng rò thấp: Giảm thiểu sự thất thoát điện năng.
    • Chịu nhiệt và chịu thời tiết: Bền bỉ dưới tác động của môi trường ngoài trời (mưa, nắng, nhiệt độ thay đổi).

4. Sứ Mỹ Nghệ (Artistic Porcelain / Decorative Ceramics)

• Đặc điểm: Là những sản phẩm sứ mà giá trị chính nằm ở tính nghệ thuật, sự tinh xảo trong chế tác và trang trí.
  • Chủ yếu thủ công: Thường được tạo hình và trang trí bởi các nghệ nhân tài hoa, mang đậm dấu ấn cá nhân và tinh hoa nghệ thuật truyền thống.
  • Tính độc đáo: Mỗi tác phẩm có thể là độc nhất, thể hiện sự khéo léo và tâm huyết của người thợ. Hoa văn và màu sắc men được chăm chút tỉ mỉ (như men rạn, men ngọc, hoa văn rồng, phượng, sen).
  • Giá trị: Không chỉ có giá trị sử dụng mà còn là đồ trang trí, vật phẩm phong thủy, hoặc đối tượng sưu tầm có giá trị cao.

Ứng dụng của sứ trong đời sống

Với những đặc tính vượt trội, sứ đã trở thành vật liệu không thể thiếu và có tính ứng dụng cao trong nhiều lĩnh vực:

• Bộ bát đĩa, chén dĩa: Mang lại vẻ đẹp mắt và sự sang trọng cho bữa ăn gia đình, an toàn khi tiếp xúc với nhiệt độ cao.
• Bộ ấm chén trà: Không thể thiếu trong văn hóa thưởng trà, giúp giữ hương vị trà tươi ngon lâu hơn nhờ khả năng giữ nhiệt tốt.
• Bình hoa, lọ hoa: Được ưa chuộng nhờ tính đa dạng trong tính năng sử dụng, từ cắm hoa nghệ thuật, đồ trang trí nội thất đến đồ tâm linh.
• Ca sứ, ly sứ: Nhẹ nhàng, đa dạng mẫu mã, giữ được hương vị và nhiệt độ tốt cho đồ uống, thân thiện với môi trường.
• Vật liệu cách điện: Nhờ khả năng cách điện sứ tuyệt vời, sứ được dùng làm các bộ phận cách điện trong ngành điện.
• Vật liệu chịu nhiệt: Được sử dụng trong các môi trường khắc nghiệt, như lò nung hay các thiết bị công nghiệp.
• Sản xuất vật liệu xây dựng: Gạch sứ là một ví dụ điển hình, với độ bền và khả năng chống thấm vượt trội so với gạch thông thường.
• Thiết bị vệ sinh: Bồn cầu sứ, lavabo sứ với bề mặt nhẵn mịn, sạch bóng giúp không gian thêm sạch sẽ.

Các sản phẩm sứ mỹ nghệ rất được ưa chuộng bởi tính thẩm mỹ và giá trị tinh thần cao. Từ những bức tranh sứ Bát Tràng tinh xảo, những đôi lục bình sứ với hoa văn rồng, phượng, sen, cúc cầu kỳ, đến các loại bình hoa men ngọc, chén, bát có hoa văn và men màu tinh xảo… Sứ góp phần tạo nên vẻ đẹp sang trọng và đẳng cấp cho không gian.

Trong y học, răng sứ là một ứng dụng đột phá. Các loại răng giả, phục hình răng, mão răng, cầu răng bằng sứ nha khoa như zirconia hay E.max (sứ thủy tinh) mang lại thẩm mỹ cao, độ bền và tương thích sinh học tuyệt vời với cơ thể. Dán sứ veneer cũng là một kỹ thuật phổ biến để cải thiện nụ cười.

Sứ khác gì với gốm và thủy tinh? Cách phân biệt chi tiết

Đây là phần quan trọng giúp bạn dễ dàng phân biệt gốm sứ và cả thủy tinh trong cuộc sống hàng ngày.

So sánh gốm và sứ

Đặc điểm	Gốm	Sứ
Nhiệt độ nung	Thấp (800 – 1200°C)	Cao (1200 – 1400°C)
Nguyên liệu	Đất sét thường, có tạp chất	Đất sét trắng tinh khiết (cao lanh)
Độ cứng, độ bền	Giòn, độ cứng không cao, dễ vỡ	Cứng chắc hơn nhiều, độ bền cao, chịu lực tốt
Khả năng chịu nhiệt	Thấp, dễ rạn nứt hoặc vỡ khi sốc nhiệt, không thể cho vào lò vi sóng	Cao hơn, có thể cho vào lò vi sóng
Âm thanh khi gõ	Đục và mờ	Trong, ngân vang dài
Độ thấm nước	Chống nước không tốt, có độ hút nước cao, thường phải tráng men kín để chống thấm	Không thấm nước, độ hút nước gần như bằng 0, không cần tráng kín toàn bộ
Lớp tráng men	Lớp men ở đồ sành gốm nhẵn, không quá bóng và thường trơn màu	Đồ sứ có men phủ ngoài mịn màng, sáng bóng
Độ trong (Translucency)	Khó hoặc rất ít ánh sáng xuyên qua	Ánh sáng xuyên qua dễ dàng (do độ trong, tinh khiết cao)

 

So với thủy tinh

Sứ không trong suốt, chịu lực tốt hơn mặc dù cả sứ và thủy tinh đều có bề mặt mịn màng và không thấm nước, nhưng chúng có sự khác biệt rõ rệt. Sứ không trong suốt như thủy tinh, và nhờ vào cấu trúc vật liệu của mình, sứ thường có độ bền và khả năng chịu lực tốt hơn nhiều so với thủy tinh, đặc biệt là trong các ứng dụng va đập hoặc chịu tải. Sứ cũng có tính cách điện và cách nhiệt tốt hơn thủy tinh ở nhiệt độ cao.

Các mẫu đồ sứ gia dụng phổ biến nhất

Bộ bát đĩa, chén dĩa

Từ xa xưa, cha ông ta đã sử dụng các dòng bát đĩa bằng gốm sứ để bày biện bữa cơm gia đình. Theo dòng chảy của thời đại, ngày càng nhiều các mẫu mã, chất liệu bát đĩa khác nhau phát triển. Tuy nhiên, đồ sứ vẫn luôn là lựa chọn hàng đầu với tính ứng dụng cao, độ bền và sự an toàn khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, mang lại vẻ đẹp mắt và sự sang trọng cho bữa ăn gia đình.

Bộ ấm chén trà

Thưởng trà không chỉ là nét văn hóa của riêng Á Đông mà khắp năm châu, đâu đâu cũng có văn hóa thưởng trà riêng. Bộ ấm chén, tách trà từ sứ không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là trong các nền văn hóa khác nhau. Chúng được ưu tiên lựa chọn bởi tính tinh tế, độ bền và khả năng giữ nhiệt tốt, giúp duy trì hương vị trà tươi ngon lâu hơn.

Bình hoa, lọ hoa

Khi nói đến bình hoa, những người yêu thích làm đẹp cuộc sống và trang trí nội thất thường lựa chọn giữa đồ sứ và đồ gốm. Tuy nhiên, lọ hoa sứ được ưa chuộng hơn với tính đa dạng trong tính năng sử dụng như cắm hoa nghệ thuật, trang trí trưng bày và thậm chí làm đồ tâm linh (như lục bình), nhờ vào độ bền và sự dễ dàng trong việc bảo quản.

Ca sứ, ly sứ

Ca cốc và ly sứ là những vật dụng không thể thiếu trong bộ sưu tập đồ dùng gia đình, văn phòng và thậm chí trong ngành dịch vụ như nhà hàng, khách sạn. Chúng được ưa chuộng nhờ tính nhẹ nhàng, đa dạng mẫu mã và tính chất thân thiện với môi trường. Sứ không chỉ bền bỉ và dễ vệ sinh mà còn giữ được hương vị và nhiệt độ tốt cho đồ uống. Đây là lựa chọn lý tưởng cho việc thưởng thức nước uống mỗi ngày và đáp ứng mọi nhu cầu sử dụng từ gia đình đến công ty.

FAQ

1. Sứ xương (Bone China) là gì và khác gì sứ thông thường? Sứ xương là một loại sứ cao cấp được bổ sung tro xương động vật (thường là xương bò) vào nguyên liệu. Điều này giúp sứ xương có độ trắng, độ trong (translucency) và độ bền cao hơn đáng kể so với sứ thông thường, mang lại cảm giác nhẹ và tinh tế hơn.
2. Làm thế nào để nhận biết đồ sứ không nhiễm chì? Để đảm bảo an toàn, bạn nên chọn đồ sứ có nguồn gốc rõ ràng, từ các thương hiệu uy tín. Tránh đồ sứ có màu sắc quá sặc sỡ, đặc biệt là các họa tiết ở vành bát/đĩa vì chì thường có trong màu sắc. Sứ không nhiễm chì thường có bề mặt men bóng mịn, không có vết rạn nứt hay bong tróc.

1. “Men rạn” và “men ngọc” trên đồ sứ có ý nghĩa gì?

• Men rạn: Là một loại men đặc biệt tạo ra những vết nứt nhỏ li ti trên bề mặt sản phẩm một cách có chủ đích, tạo nên vẻ đẹp cổ kính, độc đáo.
• Men ngọc: Là loại men có màu xanh ngọc bích đặc trưng, trong suốt, tạo cảm giác sang trọng, thanh khiết như ngọc.

4. Làm thế nào để vệ sinh đồ sứ đúng cách?  Đồ sứ rất dễ vệ sinh. Bạn chỉ cần dùng nước ấm và xà phòng nhẹ, hoặc có thể sử dụng máy rửa bát. Tránh dùng các vật sắc nhọn hoặc chất tẩy rửa có tính ăn mòn mạnh để bảo vệ lớp men.

Lời kết

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn toàn diện hơn về sứ là gì, hiểu được sự khác biệt tinh tế giữa gốm, sứ và sành, cũng như khám phá lịch sử và ứng dụng đa dạng của chúng trong đời sống. Đồ gốm sứ không chỉ là những vật dụng hàng ngày mà còn là những tác phẩm nghệ thuật gốm sứ mang giá trị văn hóa và tinh thần sâu sắc.

Nếu bạn đang tìm kiếm những sản phẩm gốm sứ cao cấp, tinh xảo để làm quà tặng in logo cho doanh nghiệp, đối tác, hay đơn giản là trang bị cho không gian sống của mình, đừng ngần ngại liên hệ với Quà Tặng In Logo. Với kinh nghiệm và sự am hiểu về các làng nghề truyền thống như Bát Tràng, chúng tôi cam kết mang đến những sản phẩm chất lượng, độc đáo, thể hiện đúng phong cách và thông điệp mà bạn muốn gửi gắm.